نحوه خواندن سلام نماز

سلام آغاز هر کلامی است، اما در فریضه نماز سلام حسن ختام آن است. تا به حال از خودتان پرسیده‌اید که چرا در انتهای نماز سلام می‌دهیم و اصلاً مخاطب این سلام‌های ما در انتهای نماز چه کسانی هستند؟

سلام نماز چیست؟

سلام نماز قسمت پایانی این فریضه است که پس از تشهد خوانده می‌شود و بعد از آن نماز تمام می‌شود.


۱. منظور از سلام و حکم آن: آخرین جزو نماز که با گفتن آن، نماز پایان می‌یابد «سلام» است.
سلام (واجب) نماز به این است که بگوید: «اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ» و بهتر است که اضافه کند «وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ» یا بگوید: «اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلی عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِینَ».
توجه:
مستحب است پیش از دو سلام فوق بگوید: «اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ».

۲. کسی که سلام نماز را فراموش کرده است: اگر سلام نماز را فراموش کند و هنگامی یادش بیاید که صورت نماز به هم نخورده و کاری هم که عمدی و سهویِ آن نماز را باطل می‌کند، مثل پشت کردن به قبله، انجام نداده، باید سلام را بگوید و نمازش درست است.

آیا سلام نماز از ارکان نماز است؟

سلام یک واجب غیر رکنی از نماز به حساب می‌آید و جزء ارکان نماز به حساب نمی‌آید بنابراین اگر سهواً آن را فراموش کنید و قبل از آن که حالت نمازتان به هم بخورد به یاد بیاورید و سلام بدهید نماز شما باطل نخواهد بود.

سلام‌های نماز و معنای آن‌ها

در هر نماز سه سلام داده می‌شود:

«اَلسَّلامُ عَلَیک اَیهَا النَّبِی وَ رَحْمَةُ اللَّه وَ بَرَکاتُهُ»
«سلام بر تو‌ ای پیغمبر و رحمت و برکات خدا بر تو باد»

«اَلسَّلامُ عَلَینا وَ عَلی عِبادِ اللَّه الصّالِحینَ»
«سلام خداوند عالم بر ما نمازگزاران و تمام بندگان خوب او»

«اَلسَّلامُ عَلَیکمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ»
«سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما مؤمنین باد»
 

تشهد

۱. معنای تشهد و حکم آن: در رکعت دوم همه‌ی نمازها و نیز در رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نمازهای ظهر و عصر و عشا، نمازگزار باید پس از سجده‌ی دوم بنشیند و پس از آرام گرفتن بدن، جملاتی را که در ذکر تشهد گفته خواهد شد، بر زبان جاری کند. این عمل «تشهد» نامیده می‌شود.

۲. ذکر تشهد: ذکر واجب در حال تشهد این است: «اَشهَدُ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَریکَ لَهُ، وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِِ مُحَمَّدٍ».
توجه:
مستحب است پیش از جملات فوق بگوید: «اَلْحَمْدُ للهِ»، یا بگوید: «بِسْمِِ اللهِ وَ بِِاللهِ وَ الْحَمْدُ للهِ وَ خَیْرُ الْاَسْمَاءِِ للهِ»، و نیز مستحب است پس از صلوات بگوید: «وَ تَقَبَّلْ شَفاعَتَهُ وَ ارْفَعْ دَرَجَتَهُ».

در تشهد، وقف بر محمد(ص) در جمله‌ی «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ» و سپس قرائت عبارت «وَ آلِ مُحَمَّدٍ» به مقداری که به وحدت جمله ضرر نزند اشکال ندارد.

مخاطب سلام‌های نماز

مخاطب سلام اول نماز پیامبر اکرم (ص) است.

مخاطب سلام دوم نماز همه مؤمنان و بندگان صالح خداست که شامل انبیا، مؤمنان و جنیان مؤمن می‌شود؛

و مخاطب سلام سوم نماز بر اساس روایات مختلف می‌تواند ملائکه موکل انسان، ملائکه و فرشتگان و یا انبیاء الهی باشد.

چرا آخر نماز سلام می‌دهیم؟

سلام آخرین مرحله نماز است که بر اساس آن بر پیامبر (ص)، بندگان صالح خدا و همه نمازگزاران درود فرستاده می‌شود. همان‌طور که نماز معراج مومن است و با گفتن تکبیره الاحرام این معراج شروع می‌شود، با گفتن سلام هم مومن فرود آمده و به افراد صالح و نیکوکار سلام می‌دهد و این نشانه‌ای بر پایان نماز است.

چه نمازی سلام ندارد؟

همه نماز‌های واجب و مستحب سلام دارند به جز نماز میت. نماز میت تنها نمازی است که سلام نماز ندارد.

سلام نماز در روایات

در کتاب الکافی (جلد ۲، صفحه ۴۸۶) در حدیث معراج آمده است که خداوند به پیامبرش امر کرد ابتدا بر خودش و اهل بیتش صلوات بفرستد و پس از آن بر فرشتگان و انبیا و مرسلین که پشت سرش صف کشیده بودند سلام و درود بفرستد و پیامبر فرمود: «اَلسَّلامُ عَلَیکمْ وَ رَحْمَةُ اللَّه وَ بَرَکاتُهُ»

امام علی (ع) درباره معنی «السلام علیکم» فرمود: امام مترجم سخن خداوند است و به اهل جماعت می‌گوید شما از عذاب روز آخرت در امان هستید. (وسائل الشیعه، جلد ۴، باب ۴)

در کتاب مصباح الشریعه (صفحه ۷۲) از امام صادق (ع) نقل است که فرمود: «معنای سلام در آخر هر نماز امان است، یعنی کسی که امر پروردگار متعال را بجا آورد و به سنت پیامبر (ص) به حالت خضوع و خشوع عمل کند، از بلای دنیا و عذاب آخرت در امان می‌ماند.»

علامه مجلسی در بحار الانوار (جلد ۸۲، صفحه ۳۰۶) در روایتی از امام رضا (ع) آورده است که ایشان فرمود: نمازگزار با شروع نماز صحبت با مخلوقین را بر خود حرام و رو به سوی خالق کرد، در پایان نماز و رو به سوی مخلوقین کردن، اولین چیزی که گفته می‌شود سلام است.

احکام سلام نماز

سلام اول نماز مستحب است و نمازگزار می‌تواند ذکر «السلام علیک ای‌ها النبی و رحمة الله و برکاته» را نگوید.

اگر نمازگزار فراموش کند که سلام بدهد و موقعی که یادش آمد هنوز صورت نمازش به هم نخورده و کاری هم که عمداً یا سهواً نماز را باطل کند انجام نداده (مثلاً رو گرداندن از قبله) باید سلام نمازش را بدهد و نمازش صحیح خواهد بود.

موالات

نمازگزار باید اجزای نماز، مانند رکوع و سجود و تشهد و غیره را با «موالات» یعنی پی در پی به جا آورد و میان آنها فاصله‌ی طولانی و غیر متعارف نیندازد، پس اگر میان اجزای نماز به قدری فاصله شود که در نظر بیننده از حالت نماز خواندن خارج شود، نمازش باطل است.

توجه:
اگر میان کلمه‌ها یا حروف یک کلمه سهواً فاصله‌ی غیر متعارف بیندازد، ‌ولی به طوری نباشد که صورت نماز از بین برود، اگر در وقتی ملتفت شود که وارد رکن بعد از آن شده است، نماز صحیح است و تکرار آن کلمات و جملات لازم نیست، ولی اگر پیش از وارد شدن در رکن بعدی ملتفت شود باید برگردد و آن‌ها را دوباره بخواند.

بر اساس فتوای آیت‌الله خامنه‌ای

سلام نماز به این است که نمازگزار بگوید: «السلام علیکم» و بهتر است که به آن عبارت «و رحمة الله و برکاته» را اضافه کند و یا این که بگوید «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین». همچنین مستحب است که پیش از عبارت «السلام علیکم» بگوید «السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته»


منبع: بخش قرآن و عترت سایت راسخون